Bazıları ölümün adını bile duymak istemez. Kulak tıkayıp, göz kapayıp, sırt çevirip kaçtıkları ecel; böylelerini ansızın ve çok ters durumda yakalayıverir. Asıl akıllıca hareket, ölümü hiç hatırdan çıkarmamak, dünyanın fâniliğini ve ömrün süratle geçip gittiğini görüp mümkün olduğu kadar çok iyilik yapmak ve büyük hesap gününe hazırlanmaktır.
 
Mevlâna’nın “Dün geçti, yarın meçhul, an bu andır” diye işaret ettiği zamanı iyi değerlendirmek, planlı ve programlı olmakla ilgilidir. Ancak bundan da önce hedeflerin, gayelerin doğru belirlenmesi gerekir. Boşa kürek çekmemek için ilk düğmeyi doğru iliklemek; niyeti, pusulayı, kılavuzu doğru seçmek gerekir.

Zamanın ruhundan habersiz körü körüne çalışmak hatta iyi işler yapmak bile çoğu zaman umulan faydayı sağlamaz. Bu yapılan ibadet dahi olsa. Seferde nafile oruç tutanlar vardı, bitkin düştüler, oruç tutmayanlar onlara yardım etti. Rahmet Peygamberi “Bugün oruç tutmayanlar mükafatları aldılar” dedi.

Aklı başında insan olayları, olguları, kişi ve kurumları körü körüne değerlendirmez, aklını başkasına teslim etmez. Detayları inceler, araştırır, çözümler, analitik kritik olarak sorgular, arka planda dönen dolapları anlamaya çalışır, kıyaslar, farklı kanallardan teyit eder, duygularını kontrol eder, rasyonel düşünmeyi kendi menfaatine olmasa bile gerçeklik ile doğrular.

Abid düşünür akleder
Zahid sezer hükmeder
Arif bilir de setreder
Aşık hükmü seyreder